Between the facilities of the Entente troops in Kalamaria during the World War I, the Disinfection Station for people and objects was built, which was housed in two buildings, at the point where the Aretsou beach is located. Today it is a memorial place of great historical and educational importance and high symbolism for Kalamaria and the entire refugee Hellenism.
All facilities were abandoned after the withdrawal of troops, in the autumn of 1918, and were used again just a year later. From the end of 1919 until 1921, tens of thousands of refugees of Greek origin from Caucasus and southwestern Russia arrived by ship in a miserable situation in Thessaloniki. Many thousands landed on the beach of Kalamaria. With the defeat of the Greek army in Asia Minor, the Asia Minor Catastrophe and then the Exchange of Populations, from September 1922 until the end of 1924, Thessaloniki was again the original reception destination for tens of thousands of refugees from Asia Minor, Pontus and Eastern Thrace. Among them were several thousand Armenians. Due to the inseparable situation in the port and in the center of Thessaloniki, the authorities were forced to choose again Kalamaria as a place of disembarkation and temporary settlement, where there was the basic housing infrastructure of the wooden military shacks and the basic infrastructure for the disinfection and isolation of refugees, in order to avoid the transmission of diseases and the risk of epidemics in Thessaloniki.
The Public Plague Cleanser or Disinfection Station was the first reception area as soon as the refugees got off the ship and reached the shore in barges or boats. According to the memories of the refugees themselves, they were two large wooden shacks. In one, clothes, utensils, bedding and other belongings were disinfected in a kiln. In the other, the refugees had to go through a process of disinfection and lice removal, to get a haircut and take a bath with strong cleaners and usually cold water.
A few years later, the Ministry of Social Welfare, built a large concrete house of about 200 sq.m. in the place of the two wooden shacks, to store the equipment and materials.
In the context of the creation of a popular beach in Aretsou and after pressure from the Hellenic Tourism Organization (HTO) that would undertake the construction of the project, the Ministry of Social Welfare transferred in 1967 the materials and equipment of the Disinfection Station to another warehouse. Finally, HTO in 1968 demolished it.
____________________________
Μεταξύ των εγκαταστάσεων των στρατευμάτων της Αντάντ στην Καλαμαριά κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, είχε κατασκευαστεί το Απολυμαντήριο για ανθρώπους και αντικείμενα, που στεγάστηκε σε δύο κτίσματα, στο σημείο που βρίσκεται η πλαζ της Αρετσούς. Σήμερα αποτελεί έναν μνημονικό τόπο μεγάλης ιστορικής και εκπαιδευτικής σημασίας, αλλά και υψηλού συμβολισμού για την Καλαμαριά και όλο τον προσφυγικό ελληνισμό.
Όλες οι εγκαταστάσεις εγκαταλείφθηκαν μετά την αποχώρηση των στρατευμάτων, το φθινόπωρο του 1918, και αξιοποιήθηκαν ξανά μόλις ένα χρόνο αργότερα. Από τα τέλη του 1919 μέχρι και το 1921 δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες ελληνικής καταγωγής από τον Καύκασο και τη νοτιοδυτική Ρωσία έφτασαν ακτοπλοϊκώς σε άθλια κατάσταση στη Θεσσαλονίκη. Πολλές χιλιάδες αποβιβάστηκαν στην παραλία της Καλαμαριάς. Με την ήττα του ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία, τη Μικρασιατική Καταστροφή και στη συνέχεια την Ανταλλαγή Πληθυσμών, από τον Σεπτέμβριο του 1922 μέχρι και τα τέλη του 1924, η Θεσσαλονίκη αποτέλεσε και πάλι τον αρχικό προορισμό υποδοχής για δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη. Μεταξύ αυτών ήταν και αρκετές χιλιάδες Αρμενίων. Επειδή στο λιμάνι και στο κέντρο της Θεσσαλονίκης επικρατούσε το αδιαχώρητο, οι αρχές αναγκάστηκαν να επιλέξουν ως τόπο αποβίβασης και προσωρινής εγκατάστασης πάλι την Καλαμαριά, όπου υπήρχαν οι στοιχειώδεις στεγαστικές υποδομές των ξύλινων στρατιωτικών παραπηγμάτων και η βασική υποδομή για την απολύμανση των προσφύγων, ώστε να αποφευχθεί η μετάδοση ασθενειών και ο κίνδυνος επιδημιών στη Θεσσαλονίκη.
Το Δημόσιο Λοιμοκαθαρτήριο ή Απολυμαντήριο ήταν ο πρώτος χώρος υποδοχής μόλις κατέβαιναν οι πρόσφυγες από το πλοίο και έφταναν στην ακτή με μαούνες ή βάρκες. Σύμφωνα με τις αναμνήσεις των ίδιων των προσφύγων, ήταν δύο μεγάλα ξύλινα παραπήγματα. Στο ένα απολυμαίνονταν σε κλίβανο τα ρούχα, τα σκεύη, τα κλινοσκεπάσματα και τα υπόλοιπα υπάρχοντα. Στο άλλο οι πρόσφυγες ήταν υποχρεωμένοι να περάσουν οι ίδιοι μια διαδικασία απολύμανσης και αποφθειρίασης, να κουρευτούν και να κάνουν λουτρό με ισχυρά καθαριστικά και παγωμένο, συνήθως, νερό.
Λίγα χρόνια αργότερα, το Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας έκτισε ένα μεγάλο οίκημα περίπου 200 τ.μ. στη θέση των δύο ξύλινων παραπηγμάτων, για να αποθηκεύσουν τον εξοπλισμό και τα υλικά.
Στο πλαίσιο της δημιουργίας λαϊκής πλαζ στην παραλία της Αρετσούς και μετά από πιέσεις του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ) που θα αναλάμβανε την κατασκευή του έργου, το Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας μετέφερε το 1967 τα υλικά και τα μηχανήματα του Απολυμαντηρίου σε άλλη αποθήκη. Τελικά, ο ΕΟΤ το 1968 το κατεδάφισε.
